Πραξικόπημα, ή κίνημα (προπολεμική χρήση του όρου), ονομάζεται η βίαιη και αιφνιδιαστική συνωμοτική πράξη που έχει σκοπό τη μεταβολή του πολιτεύματος προς όφελος της πολιτικής και στρατιωτικής κάστας μιας χώρας. Χαρακτηριστικό επίσης είναι ότι τα πραξικοπήματα έχουν σκοπό την εγκαθίδρυση ενός καθεστώτος και τον περιορισμό των συνταγματικών δικαιωμάτων των πολιτών. Διακρίνεται σε πολιτικό ή στρατιωτικό ενώ υπάρχει και ο όρος συνταγματικό πραξικόπημα.
Πρόκειται για έννοια που έρχεται σε αντίθεση με την επανάσταση, η οποία προέρχεται από μαζικές δράσεις καταπιεζόμενων τάξεων και αποσκοπεί στην επέκταση και κατοχύρωση των δικαιωμάτων τους.
(https://el.wiktionary.org/)
πραξικόπημα < ελληνιστική κοινή πραξικοπέω / πραξικοπῶ, πραξικοπη- + -μα < αρχαία ελληνική πρᾶξις (< πράττω) + κόπτω (μεταφραστικό δάνειο από τη γαλλική coup d’État)
πραξικόπημα ουδέτερο
(πολιτική) οργανωμένη και χωρίς νομιμοποίηση απόπειρα κατάληψης της εξουσίας από πολιτικούς ή στρατιωτικούς
(κατ’ επέκταση) οποιαδήποτε δόλια και βίαιη ενέργεια αιφνιδιάζει και αλλάζει μια κατάσταση.
Στη μεν μάγκικη ως πραξικόπημα χαρακτηρίζεται μεγάλη συμπλοκή συμμοριών με τραυματισμούς ακόμη και θανάτους που συνοδεύεται συνηθέστερα και με καταστροφές του χώρου συμπλοκής ή ιδιοκτησίας των εμπλεκομένων. Τέτοια “πραξικοπήματα” προπολεμικά στην Αθήνα ήταν συνήθη στις πλατείες Ομόνοιας, Βάθης, στην οδό Αθηνάς, στο Μεταξουργείο, στο Βοτανικό κ.ά. και ειδικότερα στον Πειραιά (Τρούμπα, Δραπετσώνα κ.ά.).
Συνώνυμος όρος είναι και το λεγόμενο “ξεκαθάρισμα” και περισσότερο γνωστό δημοσιογραφικά ως “ξεκαθάρισμα λογαριασμών”.
Στη δε γλώσσα των “βαρελοφρόνων” (μπεκρήδων) ως πραξικόπημα χαρακτηρίζεται η κατάσταση μέθης όπου υφίσταται μεν επαφή με το περιβάλλον αλλά φανταστικού κόσμου. Χαρακτηριστική φράση: «μπεκρουλιάζουν απ΄ το μεσημέρι κι έκαναν πραξικόπημα», ή συνώνυμα «σχημάτισαν κυβέρνηση». (https://meganisinews.eu)
«Στην ίδια λούμπα έπεσες σαν την αρχαία Εύα
το μήλο δάγκασες κι εσύ
με στιλ αναρχικό.
Απ`τα ψηλά στα χαμηλά
με προσοχή κατέβα
ήταν βαρύ αμάρτημα
και προπατορικό.
Παραστράτημα βαρύ ήταν κι ατόπημα
Πραξικόπημα θα κάνω πραξικόπημα.
Είμαι σβέλτος και ουδέποτε αργώ
την αγάπη μας την έκανες μαστίχα
τα προνόμιά σου διά βίου καταργώ
εγώ πάντα ανοιχτά τα μάτια είχα.»
Άλμπουμ: Ένα τσιγάρο κι ένας ψεύτηςΣυνθέτης: Μικρούτσικος Θάνος
Στιχουργός: Λαχάς Κώστας
Είδος μουσικής: Ελληνικό λαικό
Θεματολογία: Πίκρα
Έτος Κυκλοφορίας: 2008)
